Poczucie bycia w centrum uwagi nie tyczy się jedynie osób, które to lubią. Niektórzy odczuwają to w negatywny sposób, nawet jeśli nikt nie zwraca na nich uwagi. Poznaj bliżej efekt spotlight i dowiedz się, jak można sobie z nim poradzić.
- Efekt spotlight – cechy
- Jakie mogą być konsekwencje efektu spotlight?
- Badania
- Jak pozbyć się zaburzenia?
Efekt spotlight – cechy
Osoby cierpiące na to zaburzenie mają nieustanne wrażenie, że znajdują się w centrum uwagi. Boją się popełnić jakikolwiek błąd, bo są przekonani, ze inni ciągle ich oceniają, mówią o nich za plecami i wyśmiewają. Osoby te uważają, że ich braki oraz wady są bardzo widoczne, a więc ludzie zawsze zwracają na nich uwagę.
W ten też sposób osoby z tym zaburzeniem decydują się na ograniczanie swoich kontaktów z ludźmi, nawet z tymi bliskimi. To natomiast może mieć ogromny wpływ na rozwój relacji, jako że osoba ta odsuwa od siebie innych z obawy przed byciem ocenianym i wyśmiewanym.
Efekt ten najczęściej można zaobserwować u młodzieży, której bardzo zależy na akceptacji rówieśników. Dorośli jednak również mogą cierpieć na to zaburzenie, które zaczyna mieć coraz większy wpływ na ich życie.
Jakie mogą być konsekwencje efektu spotlight?
Przede wszystkim obniża się nasza samoocena oraz poczucie własnej wartości. Przecenianie, a nawet wmawianie sobie wad i braków sprawia, że zaczynamy siebie widzieć w złym świetle. Przestajemy być zadowoleni z własnego wyglądu, zachowania, działań i ogólnego życia. Nieustannie przejmujemy się opinią innych, mówiąc sobie, że każda nasza wada lub błąd jest wyśmiewany przez ludzi.
Co więcej, nasze relacje z bliskimi ulegają pogorszeniu. Zaczynamy wierzyć, że nasi bliscy również nas oceniają i "obgadują" za plecami. Przez to też decydujemy się na ograniczenie kontaktu, co skutkuje zniszczoną relacją.
Dodatkowo nakładamy na siebie ogromną presje, aby stać się ludźmi idealnymi i bez skazy. Przeraźliwie boimy się popełnić jakikolwiek błąd oraz obsesyjnie pracujemy nad swoimi wadami i niedoskonałościami, aby nie dawać innym powodów do rozmów.
Badania
Przeprowadzono pewien eksperyment pod kątem efektu spotlight. Naukowcy z Uniwersytetu Cornella zaprosili do współpracy osoby cierpiące na to zaburzenie. Poproszono ich, aby przez jeden dzień nosili koszulkę, która do najładniejszych nie należy. Następnie uczestnicy mieli przedstawić liczbę osób, które faktycznie zwróciły uwagę na koszulkę. Ostatecznie większość osób zupełnie nie zwróciła na nią uwagi. Na tym jednak eksperyment się nie zakończył.
Naukowcy przeprowadzili ankietę wśród potencjalnych obserwatorów. Okazuje się, że mniej niż 50% biorących udział w ankiecie obserwatorów zwróciło uwagę na koszulkę. To pokazuje, że ludzie nie skupiają się na szczegółach, które dla osób z efektem spotlight wydają się bardzo widoczne.
Jak pozbyć się zaburzenia?
Efekt spotlight jest zakorzeniony w psychice, a więc to na niej powinniśmy się skupić w 100%. Najlepszym i najskuteczniejszym sposobem jest konsultacja z terapeutą, który pomoże nam uporać się z problemem. Jeśli jednak chcemy działać na własną rękę, to należy skupić się na powodach, przez które tak postrzegamy siebie w oczach innych. Co sprawiło, że najmniejszy błąd lub gafa jest według nas karygodna w oczach innych?
Dodatkowo warto zadbać o cechy, które są naszą zaletą i je uwidocznić. Zbierając w sobie negatywne emocje, zapominamy o tym, co w nas jest dobre. Zwróć na to uwagę i nie wstydź się swoich zalet i mocnych stron.
