W świecie nauki ekonomicznej, każde ogłoszenie laureata Nagrody Nobla stanowi wydarzenie, które porusza umysły i inspiruje pokolenia badaczy. W tym roku ta prestiżowa nagroda została przyznana w dziedzinie ekonomii, wywołując falę podekscytowania i zaintrygowania wśród społeczności naukowej.
- Przyznano nagrodę Nobla z ekonomii!
- Czy wśród laureatów był Polak?
- Kto otrzymał nagrodę Nobla w poprzednim roku?
Przyznano nagrodę Nobla z ekonomii!
W 55. edycji Nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych, laureatką została profesor Claudia Goldin z Uniwersytetu Harvarda. Decyzję o przyznaniu nagrody podjęł Komitet Noblowski, działając zgodnie z ustalonymi procedurami, podobnie jak w przypadku innych Nagród Nobla.
Prof. Claudia Goldin otrzymała nagrodę za swoje badania, które wykazały, że udział kobiet na rynku pracy nie wykazywał tendencji wzrostowej przez okres 200 lat. Zamiast tego, jej badania pokazały, że kształt tego udziału tworzy krzywą przypominającą literę "U".
W uzasadnieniu nagrody czytamy, że udział kobiet w związku małżeńskim zmniejszał się w miarę przejścia społeczeństwa od rolniczego do przemysłowego na początku XIX wieku, jednak zaczął wzrastać wraz z rozwojem sektora usług na początku XX wieku.
Claudia Goldin w swoich badaniach porusza kwestię tzw. "greedy work", czyli pracy, w której stawka wynagrodzenia rośnie proporcjonalnie do dostępności pracownika dla pracodawcy. W przeciwieństwie do tego podejścia stoi elastyczna praca (flexible), gdzie stawka wzrasta liniowo. W tym przypadku organizacja lub technologia pracy umożliwia łatwe znalezienie zastępstwa, co oznacza, że nie ma dodatkowych korzyści finansowych za większą dostępność (dla pracowników, którzy na to przystają), ani też kar w postaci braku awansu za ograniczoną dostępność. To zjawisko wyjaśnia Marek Skawiński:
"Jak to ma się do różnić w zarobkach między kobiet i mężczyzn? Na początku kariery zawodowej płace M i K są bardzo zbliżone, a duże różnice pojawiają się ok. wieku 32-48 lat, gdy ludzie mają rodzinę, a wraz z nią pojawia się ograniczenie w dostępności rodzica dla pracodawcy. Często jest wybierany następujący model: jedna ze stron wybiera elastyczną i zarazem gorzej płatną pracę, pozwalającą łączyć pracę z obowiązkami domowymi, natomiast druga decyduje się na 'greedy work', aby zwiększyć całkowity dochód rodziny w porównaniu do 'flexible' work. W tym sensie łączny wybór partnerów jest 'racjonalny', natomiast z przyczyn kulturowych to mężczyźni statystycznie częściej mają pracę typu 'greedy'. Czy taki wybór oznacza stałą różnicę w płacach też w przyszłości? Zależy to od organizacji pracy"
“Goldin wyjaśniła ten wzorzec jako wynik zmian strukturalnych i ewoluujących norm społecznych dotyczących obowiązków kobiet związanych z domem i rodziną” - napisano.
Czy wśród laureatów był Polak?
W gronie 92 laureatów Nagrody Nobla z Ekonomii do tej pory znalazły się dwie kobiety: Amerykanka Elinor Ostrom (zm. 2012), uhonorowana w 2009 roku, oraz francusko-amerykańska ekonomistka Esther Duflo, która została nagrodzona w 2019 roku i stała się najmłodszą osobą w historii, która otrzymała to prestiżowe wyróżnienie – miała wówczas 46 lat.
Najstarszym laureatem jest 90-letni Leonid Hurwicz. W gronie dotychczasowych noblistów z dziedziny ekonomii nie ma Polaków, choć w 2007 roku pojawił się polski akcent. Wtedy uhonorowany został amerykański ekonomista o polsko-żydowskim pochodzeniu, profesor Leonid Hurwicz (zm. 2008), za jego prace nad teorią implementacji systemów matematycznych w procesach gospodarczych.
Kto otrzymał nagrodę Nobla w poprzednim roku?
W 2022 roku Ben S. Bernanke, Douglas W. Diamond i Philip H. Dybvig zostali uhonorowani Nagrodą Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych za ich badania nad bankami i kryzysami finansowymi. Zwycięzcy otrzymali medale noblowskie, dyplomy oraz nagrody pieniężne w wysokości 10 milionów koron szwedzkich, co stanowiło równowartość około 4,5 miliona złotych.
Warto zaznaczyć, że Nagroda Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych jest jedyną Nagrodą Nobla, której nie przewidywał sam Alfred Nobel w swoim testamencie. Mimo to, nagroda jest przyznawana przez Komitet Noblowski, działający według podobnej procedury do pozostałych Nagród Nobla. Fundatorem nagrody jest Bank Szwecji. Jak donosiła money.pl, laureaci otrzymują nie tylko uznanie, ale również wsparcie finansowe, które podkreśla ich znaczący wkład w dziedzinę nauk ekonomicznych.
