W dniu Dnia Edukacji Narodowej, nauczyciele są często obdarowywani prezentami jako wyraz wdzięczności. Kwiaty czy czekoladki są najczęstszymi upominkami, ale niekiedy otrzymują także inne drobne prezenty, jak książki czy kubki. Zdarza się, że nauczyciele dostają bony, biżuterię, a nawet sprzęty kuchenne! Jednak gdzie przebiega granica między prezentem wyrażającym wdzięczność a łapówką?
- Dzień Edukacji Narodowej: czy prezenty dla nauczycieli mogą zostać uznane za łapówkę?
- Bukiet kwiatów czy bombonierka
- Czy prezent może być uznany za łapówkę?
- Symboliczny upominek
- Przepisy podatkowe
- Prezent dla nauczycieli – zasady bezpieczeństwa
Dzień Edukacji Narodowej: czy prezenty dla nauczycieli mogą zostać uznane za łapówkę?
W dniu Dnia Edukacji Narodowej, nauczyciele są często obdarowywani prezentami jako wyraz wdzięczności. Kwiaty czy czekoladki są najczęstszymi upominkami, ale niekiedy otrzymują także inne drobne prezenty, jak książki czy kubki. Zdarza się, że nauczyciele dostają bony, biżuterię, a nawet sprzęty kuchenne! Jednak gdzie przebiega granica między prezentem wyrażającym wdzięczność a łapówką? Jest to kwestia wyjątkowo delikatna, a przepisy precyzyjnie określają, co jest akceptowalne, a co może być uznane za łapówkę. W tym artykule przyjrzymy się, jakie zasady obowiązują w tej kwestii, analizując, co na ten temat mówią przepisy prawa.
Bukiet kwiatów czy bombonierka
Zbliżając się Dzień Edukacji Narodowej, uczniowie i ich rodzice zaczynają zastanawiać się, co podarować nauczycielowi. Wielu zaleca umiar w wyborze prezentów. Nauczyciel z pewnością będzie wdzięczny za bukiet kwiatów, bombonierkę, doniczkę z rośliną czy nawet zabawny gadżet – gest ten zostanie doceniony i z pewnością wywoła uśmiech na twarzy.
Jednak warto pamiętać, że przesadzone wydatki mogą skomplikować sytuację. Nauczyciel może poczuć się zakłopotany i obawiać się, że to, co otrzymuje, może zostać odebrane jako łapówka. Jeśli nauczyciel odmówi przyjęcia zbyt kosztownego prezentu, darczyńcom również może być przykro. Dlatego warto unikać takich sytuacji i obdarowywać nauczycieli prezentami o symbolicznej wartości.
Czy prezent może być uznany za łapówkę?
Przepisy prawne nie regulują jednoznacznie kwestii obdarowywania nauczycieli, choć zgodnie z prawem korzyścią majątkową jest każdy 'przyrost majątku' lub 'zmniejszenie zobowiązań majątkowych'.
Wątpliwości dotyczące tego, czy prezenty kupowane ze składek klasowych na zakończenie roku szkolnego mogą być uznane za łapówki, próbowano rozstrzygnąć już w 1988 roku przez Sąd Najwyższy na wniosek Sądu Wojewódzkiego w Lublinie. W wydanym orzeczeniu jednakże napisano:
„Granica między dopuszczalnym upominkiem a niedopuszczalną łapówką nie jest ani ścisła, ani łatwa do ustalenia i może być dokonywana tylko dla każdego wypadku indywidualnie”
Dodano również:
„nie jest to zadanie łatwe, gdyż z jednej strony nie można sankcjonować zakamuflowanego łapownictwa – zarówno biernego, jak i czynnego – z drugiej zaś trzeba uważać, aby pochopnymi czy uproszczonymi ocenami nie wyrządzić krzywdy danemu środowisku nauczycielskiemu lub jego poszczególnym przedstawicielom”
“Trzeba podkreślić, że o ile upominek dla nauczyciela z okazji jego święta czy na koniec roku znajduje swoje uzasadnienie w wieloletnim zwyczaju, niedopuszczalne jest obdarowywanie pedagoga np. przed egzaminem, sprawdzianem. Taka sytuacja niewątpliwie może być uznana za próbę przekupstwa”.
Symboliczny upominek
Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z 26 lutego 1988 r. (VI KZP 34/87):
"nie stanowi korzyści majątkowej świadczenie takich przedmiotów, które tylko symbolicznie wyrażają wdzięczność ofiarodawcy i mają wartość pieniężną nieprzekraczającą takiego symbolu"
Ale gdzie dokładnie leży granica między symbolicznym prezentem dla nauczyciela a zakamuflowaną łapówką?
Przepisy prawne nie dostarczają jednoznacznych odpowiedzi na to pytanie. Tutaj kluczowe jest intuicyjne podejście i wyczucie sytuacji, które powinny kierować zarówno rodzicami, jak i uczniami przy wyborze prezentu. Staranne rozważenie wartości symbolicznej podarunku jest kluczowe, aby unikać wszelkich wątpliwości związanych z przekroczeniem granicy między wyrażeniem wdzięczności a nieetycznym zachowaniem.
Warto także pamiętać, że na prezent dla nauczyciela składają się wszyscy uczniowie, również ci z trudniejszymi warunkami finansowymi. Każda kolejna składka klasowa może stanowić poważne obciążenie dla budżetu tych rodzin. Dlatego ważne jest, aby prezent był nie tylko symboliczny, ale także przemyślany i dostosowany do możliwości finansowych wszystkich uczniów i ich rodzin.
Przepisy podatkowe
Przepisy podatkowe również mają swoje słowo do powiedzenia w kwestii prezentów, a zasady te są rygorystycznie przestrzegane w firmach. Teoretycznie, od każdego podarunku powinniśmy odprowadzić podatek dochodowy. Istnieje jednak wyjątek dla upominków o niewielkiej wartości, wręczanych osobom fizycznym. Wartość takiego prezentu nie powinna przekroczyć 200 złotych, aby uniknąć opodatkowania w kontekście podatku dochodowego. W przypadku podatku VAT, limit ten wynosi 100 złotych.
Prezent dla nauczycieli – zasady bezpieczeństwa
Aby uniknąć wątpliwości i potencjalnych problemów, wiele szkół postanowiło wprowadzić klarowne zasady dotyczące obdarowywania nauczycieli. Te wytyczne są przekazywane zarówno rodzicom, jak i uczniom, a co istotne, są rygorystycznie przestrzegane dla wygody wszystkich stron. Często szkoły zapisują te zasady w swoim statucie lub w ramach programu antykorupcyjnego. Przykładem takiego podejścia jest Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Sokołowie Podlaskim.
Według obowiązujących tam zasad, prezenty dla nauczycieli można wręczać tylko z określonych okazji. Te, które przekraczają wartość 100 złotych, automatycznie stają się własnością szkoły. Jeżeli prezent jest spersonalizowany, placówka może przekazać go obdarowanemu nauczycielowi jako własność.
„Dopuszcza się przyjmowanie kwiatów, czekoladek w związku z wydarzeniami, takimi jak zakończenie roku szkolnego, Dzień Nauczyciela, (…). Niedopuszczalne jest przyjmowanie prezentu, który ma formę pieniężną lub ekwiwalentu pieniężnego, np. bony lub vouchery” – czytamy w szkolnej dokumentacji. Zapis wskazuje również, że w razie wątpliwości etycznych obdarowany powinien skonsultować się z przełożonymi”
Nauczyciele podkreślają, że najlepszy prezent na Dzień Edukacji Narodowej to drobny gest, który wyraża sympatię uczniów. W ich opinii, prezent staje się wyjątkowy, gdy jest osobisty i wykonany z sercem. Personalizowany kubek, pomysłowo przygotowana zabawna fotografia klasy czy album ze zdjęciami ze szkolnych wycieczek - takie prezenty na pewno zostaną docenione i sprawią radość, nie wywołując przy tym żadnych wątpliwości czy zakłopotania.
