Kiedy słyszymy słowo mobbing, większość z nas automatycznie myśli o sytuacji, w której przełożony wywiera presję na podwładnego, stosując przemoc psychiczną, upokorzenia czy manipulację. Tymczasem coraz częściej dochodzi do zjawiska odwrotnego, znanego jako staffing – to forma mobbingu, w której to szef staje się ofiarą, a oprawcami są jego pracownicy. Choć rzadko się o tym mówi, staffing bywa równie destrukcyjny, jak klasyczne formy przemocy w pracy. Co gorsza, często zostaje niezauważony lub wręcz bagatelizowany przez otoczenie.
- Czym jest staffing?
- Dlaczego staffing się pojawia?
- Skutki psychologiczne mobbingu oddolnego
- Staffing a prawo – czy szef ma jakieś narzędzia obrony?
- Jak przeciwdziałać staffingowi?
- Staffing – temat tabu w wielu firmach
Większość z nas, słysząc hasło mobbing, wyobraża sobie sytuację, w której przełożony nęka podwładnego. To najczęstszy – ale nie jedyny – scenariusz. Coraz częściej dochodzi do sytuacji odwrotnej, gdy to szef staje się ofiarą przemocy psychicznej ze strony swoich pracowników lub całego zespołu. Ten fenomen ma swoją nazwę – to tzw. staffing, czyli „mobbing oddolny”.
Zjawisko to, choć rzadziej omawiane, może być tak samo wyniszczające jak klasyczny mobbing, a jego skutki bywają długotrwałe i poważne zarówno dla zdrowia psychicznego, jak i sytuacji zawodowej osoby zarządzającej.
Czym jest staffing?
Staffing to forma mobbingu, w której podwładni nękają przełożonego, celowo utrudniając mu wykonywanie obowiązków służbowych, podważając jego autorytet lub izolując go społecznie. Choć pojęcie to nie jest jeszcze oficjalnie ujęte w polskim prawodawstwie, jest coraz częściej opisywane w literaturze psychologicznej i praktyce HR.
Przykłady zachowań określanych jako staffing:
-
celowe sabotowanie poleceń służbowych,
-
rozpowszechnianie plotek i oszczerstw na temat szefa,
-
publiczne podważanie kompetencji przełożonego,
-
ignorowanie poleceń i komunikatów kierownictwa,
-
tworzenie "koalicji oporu" przeciwko jednej osobie,
-
prowokowanie sytuacji konfliktowych, które mają na celu zdyskredytowanie lidera.
Dlaczego staffing się pojawia?
Staffing może być odpowiedzią na niezadowolenie zespołu, złe zarządzanie, brak komunikacji lub błędy popełnione przez przełożonego. Jednak w wielu przypadkach ma on charakter systematyczny i zorganizowany, niezależny od faktycznych kompetencji szefa.
Przyczyny staffingu mogą być różne:
-
Zazdrość o awans osoby, która wcześniej była „jedną z nas”,
-
Brak akceptacji nowego stylu zarządzania,
-
Nieformalne układy w zespole, które nowy szef próbuje przerwać,
-
Silne osobowości w grupie, które próbują przejąć kontrolę,
-
Lider zespołu cieszący się większym poparciem niż formalny przełożony.
Warto zauważyć, że staffing często zaczyna się niewinnie – od drobnych docinków, oporu wobec poleceń, biernej agresji. Z czasem jednak przybiera na sile i może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych u ofiary.
Skutki psychologiczne mobbingu oddolnego
Choć może się wydawać, że szef – jako osoba na wyższym szczeblu – ma większe możliwości obrony, rzeczywistość bywa zupełnie inna. Ofiary staffingu często nie mają się do kogo zwrócić, ponieważ ich skargi są bagatelizowane lub uznawane za wyraz słabości.
Konsekwencje staffingu dla przełożonego:
-
spadek poczucia własnej wartości,
-
narastający stres i wypalenie zawodowe,
-
problemy zdrowotne – bezsenność, bóle głowy, stany lękowe,
-
depresja lub zaburzenia psychosomatyczne,
-
utrata wiary w swoje kompetencje i rezygnacja z pracy.
Staffing a prawo – czy szef ma jakieś narzędzia obrony?
W polskim kodeksie pracy mobbing zdefiniowany jest jako działanie pracodawcy lub współpracowników, które ma na celu lub prowadzi do poniżenia, ośmieszenia, izolacji pracownika. Choć literalnie nie mówi się o mobbingu względem przełożonego, każdy pracownik – niezależnie od stanowiska – ma prawo do godności i szacunku w miejscu pracy.
Szef może dochodzić swoich praw poprzez:
-
zgłoszenie sytuacji do działu HR lub przełożonych wyższego szczebla,
-
złożenie skargi do Państwowej Inspekcji Pracy,
-
wystąpienie na drogę cywilną o ochronę dóbr osobistych (np. w przypadku zniesławienia),
-
skorzystanie z pomocy psychologa lub terapeuty, co może być podstawą do dalszych działań prawnych.
Jak przeciwdziałać staffingowi?
Walka z staffingiem nie jest prosta, ale możliwa – zwłaszcza jeśli zostanie wczesno rozpoznana. Kluczowe jest szybkie reagowanie na sygnały ostrzegawcze oraz budowanie zdrowej kultury organizacyjnej, w której każdy członek zespołu – niezależnie od pozycji – jest traktowany z szacunkiem.
Rekomendacje dla przełożonych:
-
Stawiaj granice i reaguj na pierwsze oznaki nękania.
-
Dokumentuj wszystkie incydenty – e-maile, rozmowy, działania zespołu.
-
Nie bierz wszystkiego do siebie – staffing to problem zespołu, nie dowód twojej porażki.
-
Poproś o mediację lub wsparcie z zewnątrz – HR, coach, psycholog pracy.
-
Nie bój się rozmawiać – otwarty dialog z zespołem może rozładować napięcia.
Staffing – temat tabu w wielu firmach
Przełożony jako ofiara mobbingu to temat, który wciąż jest marginalizowany. W kulturze pracy pokutuje przekonanie, że „szef sobie poradzi”, „takie są uroki kierowania zespołem”, „trzeba mieć twardą skórę”. Niestety takie podejście ignoruje realne problemy i prowadzi do przemilczania zjawiska staffingu.
Edukacja, otwartość i przeciwdziałanie przemocy psychicznej powinny obejmować wszystkich pracowników, niezależnie od ich stanowiska. Tylko wtedy możliwe jest stworzenie miejsca pracy wolnego od toksycznych relacji i atmosfery zastraszenia.
ZOBACZ TAKŻE: 8 sygnałów, że jesteś w związku z EGOISTĄ!
źródło zdjęć: Canva
