Jarosław Iwaszkiewicz był jednym z najwybitniejszych polskich pisarzy XX wieku, a także cenionym poetą, prozaikiem, dramaturgiem, tłumaczem i publicystą. Jego życie, naznaczone głębokim zaangażowaniem artystycznym i politycznym, stanowiło fascynujący kalejdoskop epok i wydarzeń, które miały ogromny wpływ na kształt Polski i świata.
- Jarosław Iwaszkiewicz: życie i edukacja
- Jarosław Iwaszkiewicz: życie prywatne
- Jarosław Iwaszkiewicz: największe dzieła
- Jarosław Iwaszkiewicz: patronat
- Jarosław Iwaszkiewicz: ostatnie chwile życia
- Jarosław Iwaszkiewicz: cytaty
Jarosław Iwaszkiewicz był jednym z najwybitniejszych polskich pisarzy XX wieku, a także cenionym poetą, prozaikiem, dramaturgiem, tłumaczem i publicystą. Jego życie, naznaczone głębokim zaangażowaniem artystycznym i politycznym, stanowiło fascynujący kalejdoskop epok i wydarzeń, które miały ogromny wpływ na kształt Polski i świata.
Jarosław Iwaszkiewicz: życie i edukacja
Jarosław Iwaszkiewicz urodził się 20 września 1894 roku w Kalniku na terenie Imperium Rosyjskiego, obecnie na Białorusi. Jego ojciec Bolesław oraz stryj Zygmunt walczyli w powstaniu styczniowym. W 1902 roku rozpoczął naukę w szkole w Warszawie, a w 1904 roku przeniósł się wraz z rodziną do Jelizawetgradu (dziś Kropywnycki), gdzie uczęszczał do liceum.
Od 1909 roku mieszkał i uczył się w Kijowie w liceum nr 4. To właśnie tam, dzięki poznaniu uzdolnionych artystycznie kolegów, takich jak Mikołaj Niedźwiedzki, którego określał jako swój uniwersytet, oraz nauczycieli, podjął pierwsze próby twórcze. Koncentrował się głównie na komponowaniu utworów muzycznych, ale również na poezji.
Po ukończeniu liceum, podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Kijowskim, które jednak nie ukończył. Równocześnie kontynuował naukę w konserwatorium w Kijowie. W okresie kończącym naukę w liceum i na początku studiów, pracował jako korepetytor, co pozwoliło mu odbyć liczne podróże po dworach polskich i rosyjskich na terenie Polski i Ukrainy Naddnieprzańskiej. Wrażenia z tych podróży stały się później inspiracją dla wielu jego utworów. Szczególnie ważny dla jego twórczości okazał się pobyt w Byszewach koło Łodzi i znajomość z tamtejszym środowiskiem szlacheckim.
W 1918 roku, w związku z rozszerzającym się chaosem rewolucyjnym na Kijowszczyźnie, wyjechał do Warszawy, gdzie kontynuował swoją twórczą i artystyczną działalność.
Latem 1920 roku, w czasie wojny z bolszewikami, wstąpił do 221. Pułku Piechoty stacjonującego w Ostrowie Wielkopolskim. Po zakończeniu wojny, od 1928 roku, zamieszkał wraz z żoną w Podkowie Leśnej, gdzie osiedli w posiadłości Stawisko, która dzisiaj pełni rolę muzeum.
W okresie 1923-1925 Jarosław Iwaszkiewicz pełnił funkcję sekretarza marszałka Sejmu, Macieja Rataja. Od 1927 roku rozpoczął pracę w dyplomacji, a w latach 1932-1935 był sekretarzem poselstwa RP w Kopenhadze, a następnie w latach 1935-1936 w Brukseli.
W czasie II wojny światowej zaangażował się w działalność Polski podziemnej, pracując w wydziale kultury i sztuki. Współpracował z profesorem Stanisławem Lorentzem przy ratowaniu zabytków kultury. Za pomoc Żydom w czasie okupacji, Jarosław Iwaszkiewicz i jego żona zostali w dniu 21 stycznia 1988 uhonorowani medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
Od marca 1947 roku do grudnia 1948 roku redagował pismo "Nowiny Literackie". Był również wieloletnim prezesem Związku Literatów Polskich. Pełnił funkcję redaktora naczelnego czasopisma "Twórczość". Od 1958 roku był członkiem prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Ponadto, Jarosław Iwaszkiewicz był bezpartyjnym posłem na Sejm PRL I, II, III, IV, V, VI i VII kadencji. Był również przewodniczącym Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju.
Jarosław Iwaszkiewicz: życie prywatne
W 1922 roku Jarosław Iwaszkiewicz zawarł związek małżeński z Anną Lilpop, pisarką i tłumaczką literacką. Razem mieli dwie córki: Marię i Teresę. W 1947 roku Iwaszkiewiczowie adoptowali Wiesława Kępińskiego (ur. 1932), ocalałego z rzezi Woli w 1944 roku. Ponadto, dalekim krewnym poety był kompozytor Karol Szymanowski.
Jarosław Iwaszkiewicz ujawniał swoją biseksualność. Motywy homoseksualne były poruszane przez niego zarówno w poezji, jak i w prozie. W swoich zapiskach intymnych, dzienniku i listach bezpośrednio określał siebie jako homoseksualistę. Warto jednak zaznaczyć, że terminologia i podejście do orientacji seksualnych były wówczas inne niż obecnie. W świetle dzisiejszego rozumienia tych kwestii oraz jego biografii można by go określić jako osobę biseksualną.
Jarosław Iwaszkiewicz: największe dzieła
Poezja:
Oktostychy – 1919
Dionizje – 1922
Kasydy zakończone siedmioma wierszami (proza poetycka i wiersze) – 1925
Księga dnia i księga nocy. Poezje – 1929
Powrót do Europy – 1931
Lato 1932 – 1933
Inne życie – 1938
Wiersze wybrane – 1946
Ody olimpijskie – 1948
Warkocz jesieni i inne wiersze – 1954
Ciemne ścieżki – 1957
Dzieła. Wiersze – 1958
Jutro żniwa – 1963
Krągły rok – 1967
Xenie i elegie – 1970
Śpiewnik włoski – 1974
Albumy Tatrzańskie – 1976
Mapa pogody – 1977
Muzyka wieczorem – 1980
Powieści, nowele i opowiadania:
Zenobia Palmura – 1920
Legendy i Demeter – 1921
Hilary, syn buchaltera (powieść) – 1923
Ucieczka do Bagdadu (powieść) – 1923
Siedem bogatych miast nieśmiertelnego Kościeja (proza poetycka) – 1924
Księżyc wschodzi (powieść) – 1925
Pejzaże sentymentalne (opowiadania i felietony) – 1926
Zmowa mężczyzn (powieść) – 1930
Panny z Wilka (zbiór opowiadań) – 1932
Czerwone tarcze (powieść) – 1934
Młyn nad Utratą (opowiadania) – 1936
Dwa opowiadania – 1938
Pasje błędomierskie (powieść) – 1938
Stara cegielnia. Młyn nad Lutynią (opowiadania) – 1946
Nowa miłość i inne opowiadania – 1946
Nowele włoskie – 1947
Wycieczka do Sandomierza (powieść dla młodzieży) – 1953
Ucieczka Felka Okonia (opowiadania) – 1954
Opowiadania. 1918–1953, t. I–II – 1954
Opowieści zasłyszane – 1954
Dzieła. Proza poetycka; Dzieła. Powieści, t. I–II; Dzieła. Opowiadania, t. I–II – 1958
Tatarak i inne opowiadania – 1960
Kochankowie z Marony (powieść) – 1961
Sława i chwała (powieść), t. I–III – 1956, 1958, 1962
Heydenreich. Cienie (opowiadania) – 1964
O psach, kotach i diabłach (opowiadania) – 1968
Ogrody – 1974
Dramaty:
Kochankowie z Werony. Tragedia romantyczna w trzech aktach – 1929
Lato w Nohant. Komedia w trzech aktach – 1937
Maskarada. Melodramat w czterech aktach – 1939
Odbudowa Błędomierza. Sztuka w trzech aktach – 1951
Dzieła. Dramaty – 1958
Wspomnienia:
Książka o Sycylii – 1956
Książka moich wspomnień – 1957
Gniazdo łabędzi. Szkice z Danii – 1962
Petersburg – 1976
Podróże do Włoch – 1977
Podróże do Polski – 1977
Portrety na marginesach – 2004
Dzienniki:
Dzienniki z lat 1911–1980, podzielone na kilka tomów.
Jarosław Iwaszkiewicz:o dznaczenia i wyróżnienia
Order Budowniczych Polski Ludowej
Order Odrodzenia Polski, Krzyż Wielki - 1974
Order Sztandaru Pracy, I klasy - 22 lipca 1949
Order Odrodzenia Polski, Krzyż Komandorski z Gwiazdą -13 lutego 1954
Złoty Krzyż Zasługi - dwukrotnie: 15 czerwca 1946, 17 września 1946
Złoty Wawrzyn Akademicki - 7 listopada 1936
Medal 10-lecia Polski Ludowej - 19 stycznia 1955
Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego - 1966
Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Górnik PRL” - 1978
Order Zasługi Republiki Włoskiej, Wielki Oficer -1965
Order Flagi Narodowej -1954
Order Przyjaźni Narodów - 1974
Medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata -1988
Złoty Medal Pokoju im. F. Joliot-Curie nadany przez Światową Radę Pokoju - 1969
Nagroda im. Leona Reynela -1937
Nagroda Państwowa - I stopnia w 1952 i 1955
Międzynarodowa Leninowska Nagroda Pokoju Za Utrwalenie Pokoju Między Narodami - 1970
Tytuły doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego - 1971 i Jagiellońskiego - 1979
Wpis do „Księgi zasłużonych dla województwa tarnobrzeskiego” – 1978
Jarosław Iwaszkiewicz: patronat
Imieniem Jarosława Iwaszkiewicza nazwano szkołę ponadgimnazjalną nr 2 w Sochaczewie w dniu 13 października 1984. Wielka uroczystość z udziałem córki Jarosława Iwaszkiewicza, Marii Iwaszkiewicz, towarzyszyła temu wydarzeniu.
1 września 2001 roku, w wyniku połączenia Zespołu Szkół Zawodowych nr 2 im. Jarosława Iwaszkiewicza z Zespołem Szkół Zawodowych nr 3 w Sochaczewie, powstał Zespół Szkół im. Jarosława Iwaszkiewicza nr 2 w Sochaczewie.
Od 1968 roku Zespół Szkół Ogólnokształcących w Nasielsku wybrał Jarosława Iwaszkiewicza na swojego patrona.
Również w 1985 roku został patronem Szkoły Podstawowej nr 2 w Zgorzelcu. Jest również patronem Zespołu Szkół Gastronomicznych w Bydgoszczy oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Namysłowie.
Od 1986 roku Jarosław Iwaszkiewicz jest również patronem Szkoły Podstawowej nr 4 w Sandomierzu.
Liceum Ogólnokształcące w Brzezinach nosi jego imię od 14 października 1982 roku, natomiast Liceum Ogólnokształcącego w Brwinowie od 30 maja 1981 roku.
Jarosław Iwaszkiewicz: ostatnie chwile życia
Jarosław Iwaszkiewicz zmarł 2 marca 1980 roku w Warszawie. Były to ostatnie chwile życia tego wybitnego polskiego pisarza, poety, i publicysty.
W ostatnich latach życia Iwaszkiewicz zmagał się z coraz gorszym stanem zdrowia. Był już w podeszłym wieku i odczuwał skutki przewlekłej choroby. Wieloletnie problemy ze zdrowiem wpływały na ograniczenie jego aktywności, jednak nie zatrzymywały go w pracy literackiej.
Po śmierci, Iwaszkiewicz został pochowany na cmentarzu w Brwinowie.
Jarosław Iwaszkiewicz: cytaty
„A potem przyjdzie śmierć: wszystko rozwiązując niczego nie wyjaśni...” - Jarosław Iwaszkiewicz, Księżyc wschodzi
„Taka skromna była całe życie, a umiera jak Beethoven. W burzę” - Jarosław Iwaszkiewicz, Sława i chwała t. I
„Każda wielka miłość ma w sobie coś upokarzającego i śmiesznego” - Jarosław Iwaszkiewicz, Panny z Wilka. Opowiadania
„I chwycił go nieopisany, wielki żal. Zdawało mu się przez chwilę, że wszystko rzeczywiste odbyło się wówczas, piętnaście lat temu, a on nic o tym nie wiedział. Tyle starań i wysiłków włożył w następne lata życia, tak wyczerpały go one i teraz dopiero spostrzega, że były one prochem. Nic mu z nich nie zostało, nawet wspomnieni owoczesnego szczęścia dzisiaj dopiero sobie zdobył” - Jarosław Iwaszkiewicz, Panny z Wilka
„Lepsze są wątpliwości niż pewność, która wypływa z poczucia wyższości…” - Jarosław Iwaszkiewicz, Młyn nad Utratą
„Jeżeli nie można być świętą, to lepiej już być potępioną” - Jarosław Iwaszkiewicz, Opowiadania
„Nie każdy zły, co do kościoła nie chodzi. Nie każdy dobry, co przed ołtarzem klęczy” - Jarosław Iwaszkiewicz, Kościół w Skaryszewie. Stara cegielnia
„Zmartwienie, to nie trzeba mu drzwi otwierać, ono samo przez okno wejdzie” - Jarosław Iwaszkiewicz, Matka Joanna od Aniołów
„Co to jest miłość? Niepojęte jakieś prawo najwyższe, nad wszystkimi prawami prawo, zginające dęby jak trzciny i trzciny zmieniające w mocne dęby” - Jarosław Iwaszkiewicz, Księżyc wschodzi
„Zawsze jakaś śmierć rodzi jakieś życie” - Jarosław Iwaszkiewicz, Sława i chwała. Tom 1
„Jedyną prawdziwą tragedią człowieka jest niemożność należenia do świętych…” - Jarosław Iwaszkiewicz, Młyn nad Utratą
„Żywot chwali się po śmierci, jak dzień po zachodzie słońca” - Jarosław Iwaszkiewicz, Brzezina i inne opowiadania ekranizowane
„Wielki to grzech nie umieć spostrzec własnego szczęścia” - Jarosław Iwaszkiewicz, Panny z Wilka
„I potem tak się idzie przez życie dowcipkując, wyszydzając bliźnich i gadając o zeszłorocznym śniegu, a o najskrytszych bólach naszych dowiadujemy się dopiero z drukowanych wierszy” -Jarosław Iwaszkiewicz, Hilary, syn buchaltera
„Życie układa się zależnie od tego małego momentu,od jednego gestu,od jednego słowa. I w ogóle nie wiemy,jak byłoby,gdyby tego gestu czy słowa nie było” - Jarosław Iwaszkiewicz, Ogrody
Wieloaspektowy wpływ Jarosława Iwaszkiewicza na literaturę polską i kulturę pozostaje widoczny do dziś. Jego twórczość i działalność nadal inspirują i pozostają ważnym elementem polskiej tożsamości kulturalnej.
