12 potraw na Wigilię to jeden z najbardziej rozpoznawalnych zwyczajów bożonarodzeniowych w Polsce. Choć tradycja ta jest głęboko zakorzeniona, nie zawsze wyglądała w ten sposób. Skąd wzięła się ta liczba i dlaczego właśnie tyle dań znajduje się na wigilijnym stole?
- Skąd wzięła się tradycja 12 potraw?
- Jakie dania podawano kiedyś na wigilijny stół?
- Jakie potrawy jemy dzisiaj?
Boże Narodzenie to czas odpoczynku i zadumy, który spędzamy w gronie rodziny. Jedną z najważniejszych tradycji jest wigilijna kolacja, na której pojawia się 12 potraw. Przed wieczerzą wielu wiernych przestrzega postu, ale wieczorem przy stole następuje prawdziwa uczta. Zwyczaj ten ukształtował się pod koniec XIX wieku i utrzymuje się do dziś.
Skąd wzięła się tradycja 12 potraw?
Tradycja 12 potraw na Wigilii nawiązuje do 12 apostołów, którzy spożywali ostatnią wieczerzę z Jezusem.
ZOBACZ TAKŻE: Nowe zasady kolędowania w polskich parafiach! To będzie prawdziwa rewolucja
Jednak nie zawsze na wigilijnych stołach znajdowało się aż tyle dań. W przeszłości większy nacisk kładziono na to, by liczba potraw była nieparzysta, co miało symbolizować szczęście i pomyślność dla rodziny.
W domach wiejskich serwowano pięć potraw, mieszczanie przygotowywali siedem, a szlachta zazwyczaj dziewięć.
Jakie dania podawano kiedyś na wigilijny stół?
Wigilia w Polsce dawniej wyglądała zupełnie inaczej niż dziś, a potrawy na stole zależały głównie od statusu materialnego rodziny.
W domach wiejskich, zwłaszcza w rodzinach chłopskich, wybór dań był skromniejszy. Często jedzono śledzie, ale w bardziej ubogich domach na stole pojawiały się potrawy proste, oparte na mące, mleku czy siemieniu lnianym.
Z kolei w domach szlacheckich, gdzie sytuacja materialna była bardziej stabilna, najważniejszym daniem wigilijnym był rybny przysmak, często karp, szczupak lub sandacz, które były symbolem dobrobytu.
Jak zaznacza dr hab. Tadeusz Czekalski z Instytutu Historii UJ, zwyczaje te odzwierciedlały zarówno kulturę, jak i zamożność poszczególnych warstw społecznych w Polsce.
Jakie potrawy jemy dzisiaj?
W zależności od regionu Polski, skład wigilijnego menu może się nieco różnić, ale istnieje kilka potraw, które tradycyjnie pojawiają się na niemal każdym wigilijnym stole.
Wśród nich nie może zabraknąć:
-
barszcz czerwony z uszkami
-
zupa grzybowa
-
smażony karp
-
śledzie przyrządzone na różne sposoby
Popularnymi daniami są również:
-
pierogi z kapustą i grzybami
-
sałatka jarzynowa
-
tradycyjna kutia lub makiełki, które często stanowią słodki akcent na stole
W wielu domach pojawiają się też łazanki z kapustą, kluski z makiem, kapusta z grochem czy makowiec, które idealnie dopełniają wigilijną ucztę.
Na deser serwuje się pierniki i kompot z suszu, które mają swoje korzenie w dawnych polskich zwyczajach. Wszystkie te potrawy mają swoje znaczenie i symbolikę, wprowadzając do wigilii atmosferę ciepła, jedności i oczekiwania na Święta.
Źródło zdjęć: Canva
