Refleksje o wojnie

 Wojna to nie męstwo, ale ucieczka od terroru codzienności. Są to krzyki wahań i cierpienia, które nie są właściwe dla człowieka.

 Wojna to nie tyle zło, że występuje przemoc, ile zło, że przemoc rządzi. A wiecznie na to pytanie, dlaczeć jej nienawidzę, odpowiadam: jej brud.

 Wojna jest katastrofą, której nikt właściwie nie pragnie, a jednak wszyscy ją tworzą. To coś, co zostaje po nas, kiedy odchodzimy, i co nas zatruwa, kiedy zostajemy.

 Wojna nie determinuje kto ma rację, tylko kto zostaje na końcu. A to są dwie różne rzeczy.

 Często po nocach myślę: przyjdą znowu... Panta rei... Wszystko płynie... Wojny, rewolucje, kataklizmy, cała czerów szaleństw i zbiorowych morderstw, drżące na kartach historii, jakiś kierunek muszą mieć. Oczywiści, w zewnętrznym, najprostszym sensie, zmierzają ku samozniszczeniu. Więcej: każda, dosłownie każda wojna, nawet wygrana, jest samobójstwem narodu, które wciąga cały świat.

 Oto ziemia, której nie znacie, ziemia spustoszona, w której niewielu jest żywych, w której mimo to myśl i dzieło przetrwają, ziemia bombardowana dniem i nocą.

 Przywilej silny nad słabym, ten prawdziwy, wiąże się z obowiązkami. Najważniejszy zm mankamentem mocnych władz jest to, że, by utrzymać stanu quo, zmuszają one innych do wojny nieustannej, nierównej, niesprawiedliwej.

 Wojna, to niekiedy jedyny wyraz człowieczeństwa w tym naszym bezdusznym świecie złożonym z materii i energii, w tej totalnej biologii, w tej epoce myśli elektrycznej, logiki dyskretnych ilości.

 Wojna to zło, w którym zwycięzcą zostaje ten, kto jest mniej niegodziwy.

 Potęga militarna nie jest celem, ale środkiem. Celem jest pokoju. Wojna bez celu to przestępstwo. Wojna o pokój jest odpowiedzialnością.