Wojna i Pokój

 Wojna, która w pierwszych dniach zdaje się nam daleka i nieprawdziwa, szybko staje się bliska i prawdziwa. W krótkim czasie pochłania całą naszą uwagę i całe nasze uczucia.

 Wojna jest plagą. Niezależnie od tego, gdzie wybucha, każdemu, kto jest przez nią dotknięty, przynosi tylko agonie, nienawiść i cierpienie.

 Wojna. Wojna nigdy się nie zmienia. Ciągle zabija ludzi, niszczy miasta, wre rany i daje nam bolesne lekcje. Jednak najgorsze jest to, że nigdy nie nauczymy się z tych lekcji.

 Wojna. Pierwszy dzień wojny. Każdy pomyślał, że zna tę sprawę: wojna to przecież znieczulica, jak powiadają. Morfina. Zapomnisz o bólu, o strachu. A guz? Guz rosł. Wszyscy znamy tę naukę wojny. Wojna to morfina. A nienawiść? Potrzebna do wojny nienawiść, ta codzienna nienawiść, którą koi morfina, rośnie.

 Im bardziej niezrozumiałe zło, tym
zacieklej i brutalnie się z nim walczy.

 Wojna to jest straszna rzecz, ale nie tak straszna jak podłamanie ducha narodu, strata jego godności, strata jego wolności, strata jego przyszłości.

 Wojna to nie heroizm, to brud i smród, strach i śmierć. To co innego w literaturze, co innego w kinie, gdzie wygląda na przygodę, ale prawdziwa wojna to piekło na ziemi.

 Wojna to nic więcej niż nieudolna próba zastosowania sił morderczych zamiast racji - rodzaj machającego na wszystkie strony szaleńca, którego rozpętała nienawiść, a który nie może znaleźć przeciwnika. Wciąż natyka się na niewinnych.

 Najlepsza metoda walki z wrogami jest zamienianie ich w przyjaciół. Ale by tak postąpić, nie można ich traktować jak wrogów. Zasadniczo nikt nie jest naszym wrogiem. Każdy człowiek jest tylko człowiekiem.

 Każda wojna opiera się na oszustwie. Dlatego, kiedy jesteśmy zdolni do ataku, musimy udawać niezdolność; kiedy jesteśmy aktywni, musimy udawać passywność; kiedy jesteśmy blisko, musimy dać przeciwnikowi przekonanie, że jesteśmy daleko; kiedy daleko, musimy dać mu poczucie, że jesteśmy blisko.