Cytat o Wojnie

 Wojna to szaleństwo, które na pół kuli narzuca mi swoją huczącą kantatę, to broń, która nie zna litości, to zguba dziesiętniejącej ludzkości.

 Wojna jest zbrodnią. Każda wojna jest zbrodnią. Nie ma takiej wojny, która nie byłaby zbrodnią. Zbrodnią jest już samo planowanie wojny. Zbrodnią jest już samo mówienie o wojnie. Zbrodnią jest już samo myślenie o wojnie.

 Co za różnica, kto wygrał? Czy to w ogóle ma jakieś znaczenie? Nieważne, kto wygra, kto przegra. Wojna wygrywa zawsze i tak. A co dostajemy z wojny? Nic. Czystą pustkę. A potem, do następnego okrągłego stołu, znowu zaczyna się od nowa.

 Wojna, która w pierwszych dniach zdaje się nam daleka i nieprawdziwa, szybko staje się bliska i prawdziwa. W krótkim czasie pochłania całą naszą uwagę i całe nasze uczucia.

 Głupiec jest ten, kto myśli, że rozumie wojnę. Wojna jest burzą, której nie rozumie nikt. Jest niczym więcej niż złośliwość tego świata, sprowadzona do ludzi z poza ich kontroli. Nie jest sprawiedliwa, nie jest heroiczna. To jest tylko śmierć.

 Wojna. Wojna nigdy się nie zmienia. Od zarania dziejów, gdy nasze praprzodkowie po raz pierwszy zobaczyli błysk migoczącego ognia, krew była przelana w imię wszystkiego, od Boga do sprawiedliwości do prostego, psychicznego szaleństwa.

 Listonosz puka dwa razy.
Fotoreporter do skutku.
A żołnierz burundyjski ani razu.
Rzuca przez drzwi, okno,
lufcik granat ręczny i czeka.

 Wojna to nie heroizm. Wojna to przemoc, śmierć i strach. To nie oznacza, że nie ma w niej miejsca na odwagę. To znaczy, że prawdziwa odwaga nie polega na zabijaniu, ale na życiu mimo wszystko.

 Często po nocach myślę: przyjdą znowu... Panta rei... Wszystko płynie... Wojny, rewolucje, kataklizmy, cała czerów szaleństw i zbiorowych morderstw, drżące na kartach historii, jakiś kierunek muszą mieć. Oczywiści, w zewnętrznym, najprostszym sensie, zmierzają ku samozniszczeniu. Więcej: każda, dosłownie każda wojna, nawet wygrana, jest samobójstwem narodu, które wciąga cały świat.

 Ta wojna, jak wszystko, co bezwzględnie prawdziwe, zmusza nas do myślenia. To najokrutniejsza z filozofii, ale również ta, od której najtrudniej się oderwać. Maszyna do mielenia ludzi, nieustająca masakra, a jednocześnie – wielka, wyniosła i potworna lekcja.