Cytat o wojnie

 Wojna. Pierwsza zbrodnia przeciwko ludzkości. Wojna nie jest tragedią, ale zbrodnią. Wojna nie jest łzami, ale krew. Wojna nie jest śmiercią wszyscy, ale zabójstwem wszystkich. Wojna nie jest nienawiścią przeciwko jedynemu wrogowi, ale nienawiścią przeciwko wszystkim. Wojna nie jest zwycięstwem nad jednym wrogiem, ale porażką wszystkich ludzi.

 Wojna. Pierwszy dzień wojny. Każdy pomyślał, że zna tę sprawę: wojna to przecież znieczulica, jak powiadają. Morfina. Zapomnisz o bólu, o strachu. A guz? Guz rosł. Wszyscy znamy tę naukę wojny. Wojna to morfina. A nienawiść? Potrzebna do wojny nienawiść, ta codzienna nienawiść, którą koi morfina, rośnie.

 Kto chce pokoju, przygotowuje wojnie; kto dąży do zwycięstwa, trenuje swoje żołnierzy; kto chce przetrwać, broni się ze wszystkich sił; a kto chce dominować, atakuje. Jest tylko jedna zasada wojenna, jedna ilość siły i jedno pole do walki, które decydują o przeżyciu i gwałtownej śmierci: to jest zasada działania bez działania, siła bez siły, pole bitwy bez pola bitwy.

 Wojna to jest pierwsze z miejsca, z które znikają myśli o indywidualnej egzystencji. Każdej idei nadaje się tu ciasny kształt patriotyzmu, a heroizm staje się instynktem prostego młodzieńca.

 Wojna to jest najgorszy sposób rozwiązywania konfliktów, ponieważ zawsze zasiewa nienawiść, która rośnie i rozprzestrzenia się jak zaraza, przenosząc wojnę na kolejne pokolenia.

 Często po nocach myślę: przyjdą znowu... Panta rei... Wszystko płynie... Wojny, rewolucje, kataklizmy, cała czerów szaleństw i zbiorowych morderstw, drżące na kartach historii, jakiś kierunek muszą mieć. Oczywiści, w zewnętrznym, najprostszym sensie, zmierzają ku samozniszczeniu. Więcej: każda, dosłownie każda wojna, nawet wygrana, jest samobójstwem narodu, które wciąga cały świat.

 "Wojna nie zdeterminuje, kto ma rację, tylko kto zostanie. Nie po to prowadzi się wojnę, aby ją wygrać, ale żeby ją przeżyć."

 Mądre jest zawarcie pokoju jedynie wtedy, gdy rzeczywistość jest już tak potworna, że jest on konieczny. Lecz mądry to będzie tylko ten pokój, który uwzględni rzeczywistość.

 Wojna to nie tylko walka z wrogiem, to też walka z nami samymi. Każda bitwa na polu walki jest przede wszystkim bitwą, która toczy się w naszych sercach i umysłach.

 Wojna to krwawe widmo, które zapada na życie społeczności narodowych, prowadząc do zniszczenia i cierpienia. Śmierć zawsze staje się jej nieodłącznym towarzyszem, pozostawiając w sercach ranę, która nigdy nie zagoi się kompletnie.